ما اسیر جهانی هستیم که خود
ساخته‌ایم
به انگیزه‌ی درگذشت جامعه‌شناس سرشناس معاصر؛ پیتر برگر
*نسرین
پورهمرنگ
اشاره:
سه‌شنبه-۲۷ ژوئن ۲۰۱۷ (۶ تیرماه ۱۳۹۶)- پیتر برگر؛ جامعه‌شناس
مشهور اتریشی- آمریکایی بدرود حیات گفت. صاحبنظران علوم اجتماعی او
را در زمره‌ی اندیشمندان تراز نخست قرن بیستم در حوزه‌های مطالعاتی
جامعه‌شناسی معرفت و علم دانست. پیتربرگر به واسطه ی کارهایش در
زمینه‌ی جامعه شناسی علم، جامعه‌شناسی دین، مطالعه‌ی مدرنیزاسیون و
کمک به نزدیک کردن نظریه‌های کلان و خُرد جامعه‌شناسی از شهرت
برخوردار است.او دوران تحصیلش را در کالج وانگر Wagner
College (B.A. 1949)
و نیواسکول M.A. 1950,
Ph.D. 1954)
)
گذراند و در دانشگاه بوستون آمریکا به تدریس پرداخت. کتاب «ساخت
اجتماعی واقعیت؛ رساله‌یی در باب جامعه‌شناسی دانش» که اثر مشترک
او تامس لاکمن بود و در سال ۱۹۶۶ منتشر شد، شهرت فزاینده‌یی برای
وی به همراه آورد و به یکی از پرخواننده‌ترین کتابها‌ی نظری در
جامعه‌شناسی تبدیل شد.
از
دیگر آثار این جامعه‌شناس صاحبنام می‌توان به «دعوت به
جامعه‌شناسی؛ چشم‌اندازی انسان‌گرایانه»، «سایبان مقدس؛ عناصر نظری
جامعه‌شناسی دین»، «جنبش و انقلاب»، «اهرام قربانی؛ اخلاق سیاسی و
تغییرات اجتماعی»،«ذهن بی خانمان؛ نوسازی و آگاهی»، «شایعه‌ی
فرشتگان؛جامعه‌ی مدرن و کشف دوباره‌ی ماوراءالطبیعه»، «بینش
متزلزل»، «همهمه‌ی مجموعه‌های رسمی» و «ضرورت بدعت‌آمیز»اشاره کرد.
علاوه بر آنچه از او نام برده شد، مجموعه کتابهایی دیگر به همراه
مقاله‌های متعدد از این صاحبنظر اجتماعی برجای مانده است.
--------------------------------------------
ما انسانها گرایش
داریم که جهان را چنین تصور کنیم: واقعیتی سامان یافته که به
صورتی مستقل از وجود ما آدمیان از گذشته‌های دور تا به امروز و تا
همیشه نظم و نسق یافته است و وجود ما نقشی در عینیت بخشیدن به آن
نداشته و ندارد.
نتیجه‌ی چنین طرز تفکری این می‌شود که انسانها اسر دستان جامعه‌یی
می‌شوند که قدرتش را از رفتار، کنش، اراده و تصمیم همین انسانها
می‌گیرد. شاید بتوان تز اصلی برگر را در پرخواننده‌ترین کتابی که
به همراه همکارش تامس لاکمن با عنوان «ساخت اجتماعی واقعیت» نوشت
چنین خلاصه کرد: «جهان اجتماعی محصول فرهنگی فراگردهای آگاهانه
است.» این فراگردهای آگاهانه توسط انسانهایی صورت می گیرد که نظم
اجتماعی را در کنش های زندگی روزانه بازتولید می کنند. به عقیده‌ی
برگر «جامعه یک محصول انسانی است. جامعه یک واقعیت عینی است و
انسان یک محصول اجتماعی است.»
به
عبارتی چنین می‌توان گفت که انسانها محصول جامعه‌یی هستند که خود
خلق می‌کنند اما همواره خود را جدا از جامعه می‌پندارند. در سویی
خود را تنها در مقابل جامعه‌یی می پندارند که در مقابل آنها صف
کشیده و هرزمان که انها دست از اطاعت و همرنگی با جامعه بردارند.
قدرتهای نامریی جامعه آنها را در خود خواهد بلعید. آنها ناتوانتر
از آن هستند که بخواهند کمترین عرض اندامی در مقابل قدرتهای پیدا و
پنهان جامعه از خود نشان دهند.
ادامه‌ی این مطلب
