تازه های کتاب در ایران  - بخش یازدهم- بهمن ماه  139۶ 

 

نسرین پورهمرنگ

   

شبانه‌ها: پنج داستان موسیقی و شب/ کازوئو ایشی‌گورو/  ترجمه ی علیرضا کیوانی نژاد/نشرچشمه/ 223 صفحه

   در سیزدهمین روز از ماه مهر؛ پنجم اکتبر، آکادمی نوبل  «کازو ایشی گورو»، داستان‌نویس ژاپنی را به عنوان برنده‌ی سال ۲۰۱۷ جایزه‌ی نوبل ادبیات معرفی کرد تا پس از ده سال بار دیگر یک نویسنده‌ی مقیم بریتانیا این جایزه را به خانه برد. پیش از او دوریس لسینگ، نویسنده‌ی اهل بریتانیا در سال ۲۰۰۷ نوبل ادبیات را از آن خود کرده بود.

برخلاف سال گذشته که تعلق جایزه ی نوبل به ترانه‌سرا و خواننده‌ی آمریکایی با حاشیه های فراوانی همراه شد، که بخشی از این حاشیه‌ها به واسطه‌ی واکنش های عجیب این خواننده به اعلام نامش به عنوان برنده‌ی نوبل ادبیات ۲۰۱۶ پیش آمد، امسال خوشبختانه از چنین حاشیه‌های غیرضروری خبری نبود.

کازو ایشی‌گورو، رمان‌نویس، فیلمنامه‌نویس و نویسنده داستان‌های کوتاه ۶۲ ساله ژاپنی‌تبار که در ناگازاکی به دنیا آمد اما در بریتانیا بزرگ شد، جایزه‌ی نوبل ادبیات را از آکادمی‌سوئد به خاطر مجموعه آثارش کسب کرد که شامل هفت رمان و یک مجموعه داستان‌ کوتاه می‌شود.این نویسنده همچنین چهار فیلمنامه، تعدادی داستان کوتاه جداگانه و دو شعر برای آلبوم‌های استیسی کنت، خواننده‌ی جاز آمریکایی نوشته که همگی به اول شخص به رشته تحریر درآمده‌اند.

جین آستن، فیودور داستایفسکی، هنری جیمز و مارسل پروست از بزرگترین نویسندگان الهام‌بخش ایشی‌گورو هستند که می‌توان تاثیر آن‌ها در آثار او را مشاهده کرد. به این نکته هم آکادمی نوبل و هم خود نویسنده اذعان کرده اند.

هر سال پس از اعلام برنده ی نوبل ادبیات، آثار آن نویسنده در سرتاسر جهان از فروش چشمگیری برخوردار می‌شود و انتشاراتی ها نیز به بازنشر آثار آن نویسنده می‌پردازند. بازار کتاب ایران نیز از این شرایص مستثنی نیست.

آثار ایشی گورو تا کنون در ایران توسط ناشران و مترجمان مختلف به چاپ رسیده است و بارها نیز تجدید چاپ شده است. به تازگی نشر چشمه دو عنوان از اثار این نویسنده‌ی برنده‌ی نوبل ادبیات را باز نشر کرده است. «شبانه‌ها: پنج داستان موسیقی و شب» اینک به چاپ پنجم رسیده است.

«قطعه‌های شبانه»؛ نخستین مجموعه از داستان‌های کوتاه ایشی گورو است که در سال ۲۰۰۹ منتشر شد و نویسنده در این اثر خود نیز نشان داد که تسلطی قابل قبول بر نوشتن داستان‌های کوتاه دارد. این موضوع از آن رو ارزشمند است که نویسندگان معمولا روی یک شیوه از نگارش-داستان بلند و یا کوتاه- مهارت دارند. ایشی گورو خود بارها به این موضوع اشاره کرده که علاقه‌اش به نوشتن داستان کوتاه کمتر از نوشتن رمان نیست.

درک آنچه در این داستانها اتفاق می‌افتد به این موضوع بستگی دارد که خواننده تا چه اندازه با سایر آثار ایشی‌ گورو و دنیای ذهنی او اشنایی دارد. نویسنده در این داستانها به روابط بین آدمها می‌پردازد. حاصل این روابط هم می‌تواند تجربه باشد و هم شکست و برای درک هر دوی اینها به زمان نیاز است.

هر داستان مجموعه‌ی شبانه ها روی موسیقی و موسیقی‌دانها تمرکز دارد. واقعه‌ی هر داستان به پایان خود نمی‌رسد، بلکه تداومش را باید در داستان بعدی پیگیری کرد. اندوه و افسوس از کارهایی که باید انجام می شد اما نشده است و یا برعکس، فضای ذهنی شخصیت‌های این داستانها را احاطه کرده است. در داستانهای دوم و چهارم مایه های طنز نیز به چشم می‌خورد.

عنوان‌ داستانهای این کتاب عبارتند از: «آواز خوان»، «چه بارانی باشد، چه آفتابی»، «شبانه»، «نوازندگان ویولون‌سل» و «تپه‌های مالورن». داستان «شبانه» به شرح زندگی یک نویسنده ی جاز می‌پردازد. استیو، اگرچه کار نوازندگی اش خوب است، اما از ظاهر جذابی برخوردار نیست. همسرش هلن نیز از وضعیت ظاهری استیو ناخرسند است. «بردلی ابستیونسن» مدیر برنامه تلویزیونی و دوست استیو به او پیشنهاد می‌كند که تن به یک عمل جراحی زیبایی بدهد. این کار هم رضایت زندگی خانوادگی اش را تامین می‌کند و هم روی شهرتش تاثیر مثبتی خواهد داشت.

 استیو سرانجام به پیشنهاد دوستش و تشویق های همسرش تن می‌دهد و حاضر می‌شود که روی او عمل جراحی زیبایی انجام گیرد. وی پس از انجام این عمل، مدتی را برای گذراندن دوران نقاهتش به خانه یی واقع بر روی تپه‌ی هالیوود می‌رود. وی در آن‌جا متوجه می‌شود كه «لیندی گارونر»، ستاره‌ی سینما با او همسایه است و از قضا دوران نقاهت جراحی زیبایی روی صورتش را می‌گذراند. با این تقارن، زمینه‌ی آشنایی این دو فراهم می‌شود و لیندی که از نوازندگی استیو خوشش آمده است، مجسمه‌یی را به او هدیه می‌دهد. اما این مجسمه معمایی را با خود به همراه دارد...

 

جامعه‌شناسی فرهنگ/

ریموند ویلیامز/ ترجمه‌ی حسن چاووشیان/ پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات /306 صفحه

   کتاب «جامعه‌شناسی فرهنگ» ذیل مجموعه‌یی با عنوان «بنیان‌های مطالعات فرهنگی» توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شده است که نویسنده‌ی آن ریموند ویلیامز؛ صاحبنظر برجسته‌ی انگلیسی در حوزه‌ی مطالعات فرهنگی است.

اهمیت این کتاب از آن رو برای خوانندگان ، دانشجویان و محققان ایرانی بیشتر است که رشته‌ی جامعه‌شناسی فرهنگ و مطالعات فرهنگی به تبعیت نوپایی این رشته در خارج از ایران، در کشور ما نیز بسیار نوپاست و نیازمند انجام کارها پژوهشی گسترده برای شناخت ویژگی ها و تاثیرگذاری‌های آن در جامعه‌ی ایرانی است.

جامعه‌شناسی فرهنگ را گاهی اوقات به نام جامعه‌شناسی هنر نیز می‌نامند و مطالعات تخصصی در این زمینه از دهه‌ی ۱۹۷۰ قوت گرفت. این رشته‌ی مطالعاتی به برسی روابط و سازمان اجتماعی همه‌ی تولیداتی می‌پردازد که با عنوان کلی فرهنگ از شهرت و شناخت نزد جامعه و مردم برخوردار است. در این مطالعات به معنا و مفهوم موضوعات، پدیده‌ها، آثار و نمادهای فرهنگی چندان پرداخته نمی‌شود و در عوض در رویکردی شاید بتوان گفت اثبات‌گرایانه بر روابط سازمانی منتج به تولیدات فرهنگی و هنری تمرکز می شود.حتی روش‌های مطالعاتی به کار گرفته شده در این رشته بیشتر آماری و کمی است. بسیاری از جامعه‌شناسانی که در این رشته به فعالیت مشغول هستند، برای آنکه از عینیت کارشان کاسته نشود حتی از به کارگیری پژوهش‌های کیفی نیز خودداری می‌کنند.

با توجه به آنچه گفته شد، جامعه‌شناسی فرهنگ در مفهومی کلی به مطالعات و تحقیقات جامعه‌شناسان در حوزه‌هایی اشاره دارد که با جامعه‌شناسی هنر، ادبیات، علم و معرفت، رسانه‌ها و دین همپوشانی دارد. در این رشته‌ی مطالعاتی، به آثار هنری و فرهنگی به مثابه کالا، اثر و یا پدیده‌یی مستقل نگریسته نمی شود، بلکه با تعمیمی که برگرفته از اندیشه‌ی مارکسیستی روبنا-زیربنا است، آثار فرهنگی و هنری را حاصل مناسبات تولید اقتصادی در جامعه می‌داند.

ریموند ویلیامز؛متفکر سرشناس مطالعات فرهنگی، در کتاب جامعه‌شناسی فرهنگ به شکل‌هایی از روابط تولید می‌پردازد که به تولید ایدئولوژی منجر می‌شودو کارکردها و روابطی را مطالعه می‌کند که علاوه بر تولید ایدئولوژی، پیوستگی‌ها، تضادها، تنش‌ها، اهتمام‌ها و انصراف‌ها، نوآوری‌ها و تغییرهای واقعی را نیز ایجاد می کند.

ویلیامز با بررسی نهادهای تولید فرهنگی، به آن دسته از روابط اجتماعی می‌پردازد که در نهایت به تولید کالاهای فرهنگی منجر می‌شود. وی برای این بررسی به نمونه‌هایی از آثار نمایشی و تئاتر اشاره می‌کند. ویلیامز با رویکردی که در این کتاب در پیش گرفته، در واقع به منتقد بینش‌های موجود صرفاً ادبی به فرهنگ نیز تبدیل می‌شود و تولد رشته‌یی را نوید می‌دهد که برخوردی یکسر متفاوت با فرهنگ دارد.