تازه های کتاب در ایران
- بخش
هشتم - آبان ماه 1392
نسرین پورهمرنگ
زمین پست/
هرتا مولر/ ترجمه‌ی رباب محب/ انتشارات بوتیمار/
«زمین پست» مجموعه‌یی داستانی از برنده‌ی نوبل ادبیات؛ هرتا مولر است که مقطعی
از دوران سخت زندگی مردم رومانی در حکومت نیکلای چائوشسکو را به تصویر می‌کشد.
این کتاب از نوزده داستان به هم پیوسته‌ای تشکیل شده که در کنار هم صحنه‌های
مختلفی از زندگی شخصیت‌های داستانی را روایت می‌کند. داستان‌های مجموعه «زمین
پست» از کتابی که در سال 1982 به چاپ رسیده، انتخاب و ترجمه شده است و از
نخستین آثار مولر به حساب می‌آید.سبک کارهای مولر شاعرانه و مدرن است و به همین
علت شاید هرخواننده‌ای به راحتی جذب آثارش نشود. اما با تامل می‌توان از نوشته
های مولر لذت برد و درپس نوشته‌های شاعرانه‌ی نویسنده، به دشواری‌های حیات
مردمی پی برد که دوران عمر خود را در فضای خفقان آلود یک حکومت استبدادی سپری
کردند.
در بخشی از داستان «گلابی گندیده» آمده است: «مزرعه‌ها خوابیده‌اند بر روی شکم.
اما بر روی ابرها با سر ایستاده‌‌اند مزرعه‌ها. ریشه گل‌های آفتابگردان گره
می‌خورد دور ابرها. دست‌های پدر فرمان ماشین را می‌چرخاند. موهای پدر را
می‌بینم از پنجره کوچک در پشت کارتون گوجه‌فرنگی. سرعت ماشین زیاد است. دهکده
محو می‌شود در دوردست‌ها، در رنگ آبی، و من دیگر برج کلیسا را نمی‌بینم...»
خطابه مراسم خاکسپاری، حمام اشوبیش، خانواده من، زمین پست، گلابی گندیده،
تانگوی آتشین، پنجره، مرد و قوطی کبریت، فرق سر آلمانی و سبیل‌های آلمانی،
اتوبوس بین راه و سپورهای خیابان، از عنوان‌های نوزده داستان این کتاب هستند.
ته دره/
هرتا مولر/ ترجمه‌ی مهرداد وثوقی/ انتشارات مروارید/ 160 صفحه
مجموعه داستان «ته دره» از دیگر آثار «هرتا مولر»؛ نویسنده‌ی آلمانی برنده‌ی
نوبل است که به تازگی باترجمه‌ی مهرداد وثوقی منتشر شده است. این مجموعه داستان
نیز همچون دیگر آثار مولر با به‌کارگیری استعاره‌های متعدد، وضعیت خفقان‌آور
کشور رومانی را در دوره‌ی حاکمیت کمونیست‌ها به تصویر می‌کشد.
این مجموعه شامل داستان‌های به هم پیوسته‌ای است که در یک فضا و مکان اتفاق
می‌افتد و راوی آنها نیز یکنفر است، از اینرو می‌توان این مجموعه داستان را یک
رمان نیز نامید.
«ته دره» از نخستین آثار مولر است که و مربوط به زمانی است که وی هنوز در
رومانی سکونت داشته است.نوشتن کتاب در جامعه‌یی با حاکمیت استبداد و اعمال
ممیزی شدید، کاری دشوار بود.از اینرو نویسنده لحنی شاعرانه و پر از استعاره
انتخاب می‌کند تا بتواند آنچه را در ذهن دارد به تصویر بکشد. روستای کوچکی که
در این داستان به تصویر کشیده شده است، حکایت کل جامعه‌ی آن روز رومانی است.
به گفته‌ی مترجم «نام اصلی کتاب معادل فارسی مناسبی ندارد و به معنای انتهای
پستی هر چیزی است. این کتاب در زبان انگلیسی نیز «سرزمین‌‌های پست» نامیده شده
که مناسب نیست. از آن‌جا که داستان در روستایی در ته یک دره اتفاق می‌افتد، من
عنوان «ته دره» را برای کتاب در نظر گرفتم.»
نویسنده برای گریز از تیغ سانسور، داستان را از زبان یک دختربچه روایت می‌کند
که مشاهدات و احساسات خود را از محیط اطرافش بیان می‌کند؛ محیطی که حتی از نگاه
این دختر بچه نیز نامطلوب و معیوب به نظر می‌رسد.
گفتنی اینکه مولر سال
۱۹۵۳ در یک روستای آلمانی زبان
در غرب رومانی به دنیا آمد و خانواده اش جزو اقلیت آلمانی کشور رومانی بود.
مادرش پس از جنگ جهانی دوم توسط نیروهای نظامی شوروی به اردوگاه کار اجباری
اعزام شد.
پدربزرگش زمانی کشاورز و تاجر ثروتمندی بود که داراییش به دست حکومت کمونیستی
رومانی ضبظ شد. پدرش نیز زمان جنگ جهانی دوم از اعضای گروه اس اس وافن بود و در
دوره حکومت کمونیست‌ها از طریق رانندگی کامیون امرار معاش می‌کرد.
مولر به دلیل عدم همکاری با پلیس مخفی حکومت نیکلای چائوشسکو در دهه
۱۹۷۰
شغل معلمی خود را از دست داد. سال
۱۹۷۶
او در یک کارخانه صنعتی کار مترجمی می‌کرد.
اما به دلیل خودداری از همکاری با پلیس مخفی رژیم کمونیستی رومانی اخراج شد.
اولین مجموعه داستان کوتاه او سال
۱۹۸۲ به زبان آلمانی منتشر شد
که در رومانی سانسور شد. اولین آثار مولر به صورت قاچاق به بیرون از رومانی
برده می‌شد تا زمینه انتشار آنها فراهم شود.
او سال
۱۹۸۷
به آلمان مهاجرت کرد. پیش از مهاجرت در دو رشته زبان آلمانی و ادبیات رومانیایی
تحصیل کرده بود.[۲]
مولر در آلمان به تدریس در
دانشگاه پرداخت و از سال
۱۹۹۷ عضو آکادمی زبان آلمان
شد.
داستان‌های مجموعه «ته دره» از کتابی که در سال 1982 به چاپ رسیده، انتخاب و
ترجمه شده است و از نخستین آثار مولر محسوب می‌شود.
بیراه/
پاتریک مدیانو/ ترجمه‌ی آرش نقیبیان/ انتشارات فرهنگ آرش /184 صفحه
«بیراه» رمانی است با درونمایه‌های فلسفی که به روایت زندگی جوانی می‌پردازد که
سال‌ها پیش از دوران کودکی پدرش دور مانده است. رمان؛ روایتگر جست و جوهای مرد
جوان برای پدری است که سال‌ها از وی دور مانده و این جست و جو وی را به مرور
حوادث جنگ جهانی دوم نیز می‌کشاند.
به نظر می‌رسد «پاتریک مدیانو» نویسنده‌ی فرانسوی این رمان، به نوعی به روایت
زندگی خودش پرداخته است. مدیانو نیز کودکی خود را در غیاب پدر گذراند.وی در سال
1945 میلادی به دنیا آمد. پدرش اغلب در خانه حضور نداشت و مادرش نیز بازیگر بود
و در بسیاری از مواقع برای اجرای نقش‌هایش در مسافرت به سر می‌برد. مدیانو
تحصیلات متوسطه خود را با کمک هزینه‌ی دولتی به پایان رساند و ساعات بیکاری‌اش
را به نگارش رمان می‌پرداخت. عدم حضور پدر و مادر، مدیانو را از نظر عاطفی به
سمت برادر کوچکترش سوق داده بود. اما برادر پاتریک در 10 سالگی از دنیا رفت.
فوت برادر کوچک تاثیر عمیقی بر ذهن پاتریک برجای گذاشت. او بعدها، تمام آثاری
را که در فاصله‌ی سال‌های 1967 تا 1982 میلادی نوشت به برادرش، رودی، تقدیم
کرد.
مدیانو در دوران داستان‌نویسی‌اش برنده‌ی چندین جایزه ادبی در کشورش شد. وی
نخستین داستانش را سال 1968 منتشر کرد و آخرین رمانش سال 2012 راهی
کتابفروشی‌های فرانسه شد.
آه ای سرزمین محبوب من، تصادف شبانه، مرا نگین کوچولو می‌نامیدند، افق، محله
گمشده، در کافه جوانی گم شده، سفر ماه عسل، خیابان بوتیک‌های خاموش و
ناشناخته‌ماندگان آثاری هستند که از مدیانو به فارسی ترجمه و منتشر شده‌اند.
اما رمان بیراه، نخستین بار در سال 1974 میلادی با عنوان «
Les boulevards de
ceinture»
به زبان فرانسه چاپ شد و یکی از رمان‌های مهم مدیانو محسوب می‌شود. این رمان
نخستین بار است که به زبان فارسی انتشار می‌یابد.
در بخشی از معرفی این کتاب آمده است: «جست‌وجوی پدر، راوی را به روستای سن‌ئه
مرن در نزدیکی جنگل فونتن بلو، در نزدیکی پاریس می‌کشاند او در این مکان با
افراد مشکوک و مجهول‌الهویه‌ای آشنا می‌شود که برای گذران تعطیلات و روزهای آخر
هفته، به ویلاهای خود در این روستا می‌آیند و با پدر راوی روابط گنگ و
ناشناختهای دارند و راوی پس از آشنایی با این
افراد در می‌یابد که برای گشودن کانال‌های ارتباطی با پدرش باید از مسیر این
افراد مشکوک عبور کند و در جریان آن به حقیقتی تلخ دست می‌یابد. این افراد با
تحقیر پدر راوی داستان، قصد سر به نیست کردن او را پس از رسیدن به منافع خود
دارند.»
راه غربت/
دیوید خُردیان/ ترجمه‌ی شهلا سهیل/ نشر ثالث/ 240 صفحه
«قبلا به شما ابلاغ شده بود که دولت تصمیم گرفته است نژاد ارمنی ساکن در عثمانی
را به طور کامل نابود کند. نسل آنها را باید برانداخت. بنابراین بدون اعتنا به
روش و ابعاد کشتار و بدون توجه به ندای وجدان، به زندگی کلیه مردان، زنان و
کودکان ارمنی. خاتمه دهید. وزیر کشور طلعت پاشا.»
از آنچه از بخشی رمان «راه غربت» نقل و قول شد، می‌توان دریافت که داستان این
رمان مربوط به واقعه ی دهشتناک نسل‌کُشی «ارامنه» طی دوران جنگ جهانی اول به
دست تُرکان عثمانی است.
«راه غربت» روایتی تاریخی از کشتار دسته‌جمعی ارامنه در دوران جنگ جهانی اول
است که راوی آن دختری کم سن و سال است که همه ی اقوامش را در جریان این
نسل‌کُشی بی‌رحمانه از دست داده است. نویسنده در خلال این روایت، اطلاعاتی
تاریخی را نیز در اختیار خواننده می‌گذارد.
«دیوید خردیان» نویسنده و ویراستاری آمریکایی- ارمنی است و کتاب «راه غربت»
ترجمه‌ای است از اثری با عنوان «
The Road From Home»
که نسخه اصلی آن در سال 1979 میلادی منتشر شده است.
گفتنی اینکه، نسل‌کشی ارامنه؛ به کشتار دسته‌جمعی قوم ارامنی ساکن امپراتوری
عثمانی گفته می‌شود که در زمان جنگ جهانی اول شروع و تا مدتی پس از آن ادامه
یافت. عده زیادی از ارامنه در این واقعه به قتل رسیدند و گروه بسیاری نیز تبعید
شدند. امروز مجموع قربانیان نسل‌کشی ارامنه بین یک تا یک و نیم میلیون نفر
برآورد شده‌است. این رویداد به عنوان یکی از اولین نسل‌کشی‌های قرن بیستم
شناخته شده است.
طی این واقعه، علاوه بر دستگیری و اعدام ارامنه، جمعیت فراوانی از مردان، زنان
و کودکان این قوم از خانه‌های خود تبعید و بدون دسترسی به آب و غذا، به قصد مرگ
وادار به راهپیمایی در مسیرهای طولانی و بیابانی شدند. تجاوز و آزار و اذیت
قربانیان توسظ نیروهای امپراتوری عثمانی در طول تبعید به دفعات رخ داد.
اگرچه کشور ارمنستان بارها خواهان به رسمیت شناختن این نسل کشی شده است اما
دولت ترکیه باوجود عدم انکار وقوع چنین واقعه‌یی، از پذیرفتن آن باعنوان «نسل
کشی» خودداری کرده و وجود سیاست سیستماتیک برای نابودی ارامنه را قبول ندارد.
ترکیه معتقد است که در آن سال‌ها علاوه بر ارمنی‌ها، ترکهای بی دفاع نیز قربانی
آشفتگی‌ها شده‌اند.
پرنسس پابرهنه/
اریک امانوئل اشمیت/ ترجمه‌ی سعیده بوغیری/ نشر افراز/ 152 صفحه
«پرنسس پابرهنه و داستان‌های دیگر»؛ مجموعه‌یی است اثر «اریک امانوئل اشمیت»؛
نویسنده و نمایشنامه‌نویس فرانسوی که برای چهارمین بار تجدید چاپ شده است.
اریک امانوئل اشمیت این مجموعه‌ی داستان را در سال 2006 میلادی و با نام «Odette
Toulemonde et autres histoires» منتشر کرد.
داستان «پرنسس پابرهنه» یکی از آخرین کتاب‌هایی است که وی منتشر کرد.
در بخشی از این کتاب آمده است: «آیا زن هنوز آن‌جا زندگی می‌کرد؟ مرد چطور
می‌بایست او را پیدا می‌کرد. او حتی نام زن را نمی‌دانست. گفته بود: «منو
دوناتلا صدا بزنین.» مرد فورا باور کرده بود این نام زن است. چندین سال بعد در
حالی‌که این جمله را در ذهن خود تجزیه و تحلیل می‌کرد، متوجه شده بود که این یک
نام مستعار بوده. چرا این ماجرا توجه مرد را به این نکته جلب کرده بود؟ چرا
پانزده سال بعد، مرد هنوز به آن فکر می‌کرد، حال آن‌که در این سال‌ها با دهها
زن دیگر آشنا شده بود؟ شاید برای اینکه دوناتلا خود را اسرارآمیز نشان داده و
به همان صورت نیز باقی مانده بود. زن‌ها به این خاطر مورد پسند ما واقع می‌شوند
که مانند نگینِ یک معما باشند و به‌محضِ اینکه گره این معما اندکی شل شود،
جایگاه خود را در نظر ما از دست می‌دهند...»
امانوئل اشمیت، در 28 مارس 1960 در حومه‌ی شهر لیون فرانسه متولد شد. موسیقی
نخستین چیزی بود که سخت توجه او را به خود جلب کرد. در 9 سالگی نواختن پیانو را
به خوبی فرا گرفت. او بسیار مشتاق بود که این مسیر را ادامه دهد اما استادش وی
را از ادامه‌ی مسیر منصرف ساخت، چرا که معتقد بود استعداد امانوئل در نویسندگی
بیشتر از موسیقی است.
البته نظر استاد بیراه نبود. امانوئل نخستین کتابش را در 11 سالگی و نمایشنامه
نخست خود را در 13 سالگی نوشت. وی پس از دوران مدرسه وارد دانشسرای عالی شد و
در سال 1983 میلادی مدرک دبیری فلسفه گرفت. در سال 1986 از تز دکترایش دفاع کرد
و از آن پس، چندین سال به تدریس فلسفه پرداخت.
اشمیت در سال1991، با نخستین نمایشنامه منتشر‌شده‌اش، با نام «شب والونی» به
شهرت رسید. دومین نمایشنامه‌اش با عنوان «ملاقات کننده» مورد توجه منتقدان قرار
گرفت. محور اصلی این نمایشنامه، گفت‌و‌گویی بین فروید (روان‌شناس اتریشی) و
خدا است.
اغلب آثار اشمیت به فارسی ترجمه شده‌اند که از آن چمله می‌توان به «10 فرزند
هرگز نداشته خانم مینگ»، «فردریک یا تاتر بولوار»، «سومویی که نمی‌توانست گنده
شود»، «دو مرد از بروکسل»، «اولیس از بغداد» و «زمانی که یک اثر هنری بودم»
اشاره کرد.
ترجمه‌ی فارسی «پرنسس پابرهنه» نخستین‌بار در سال 1389 منتشر شد. یک روز زیبای
بارانی، غریبه، تقلبی، زیباترین کتاب دنیا، وندا وینی پج، پرنسس پابرهنه و همه
چیز برای خوشبخت بودن، عنوان‌های داستان‌های این کتاب هستند.
